Mortuaria hebben in samenwerking met ziekenhuizen en uitvaartondernemingen laten zien dat zij in tijden van crisis flexibel kunnen zijn en ook met een hoge oversterfte de zorg voor overledenen kunnen bieden zonder op kwaliteit in te boeten. Afscheid nemen door nabestaanden is in het afgelopen jaar, binnen de geldende beperkingen van de coronamaatregelen, vanuit de zorg onverminderd gefaciliteerd.
Dit blijkt uit een rapport van onderzoeksbureau International Safety Research (ISR) Nederland in opdracht van het ministerie van BZK. Het onderzoek richtte zich op de ervaringen in de eerste besmettingsgolf in het voorjaar van 2020, toen met name het zuidoosten van Nederland met een grote oversterfte werd geconfronteerd. De conclusie bevestigt het beeld dat naar voren kwam uit een inventarisatie onder de leden, die de VMG afgelopen zomer heeft uitgevoerd.
Het ISR-rapport concludeert dat de uitvaartbranche ook bij pieksterfte of oversterfte over een langere periode de essentiële processen weet te continueren, al was daar zeker in het begin van de COVID-crisis wel crisisbeheersing voor nodig. Continuïteit is sterk afhankelijk van inzet en beschikbaarheid van gekwalificeerd personeel. Daarnaast wijst ISR nutsvoorzieningen (elektriciteit, gas, water), vervoersmiddelen en ICT aan als kritieke factoren in tijden van crisis.
Het rapport kent de uitvaartsector een belangrijke maatschappelijke functie toe omdat waardig afscheid kunnen nemen van een overledene essentieel is voor de rouwverwerking van nabestaanden. Deze functie is volgens ISR essentieel voor de Nederlandse samenleving en uitval of verstoring leidt tot ernstige maatschappelijke ontwrichting.
Voor de mortuaria in zuidoost Nederland bleek tijdens de piek de beschikbare koelcapaciteit een knelpunt, dat in goede samenwerking en met alerte extra inzet en inhuur overwonnen werd. Om in het vervolg beter voorbereid te zijn heeft de VMG de beschikbare koelcapaciteit in Nederlandse ziekenhuizen geïnventariseerd. Daaruit blijkt dat er een standaardcapaciteit is van 900 plekken wat op korte termijn met 15 tot 20% kan worden uitgebreid door gebruik te maken van extra potentieel dat ziekenhuizen in kunnen zetten en door gebruik te maken van private (mobiele) koel- en vriescellen.
De inventarisatie past in de aanbevelingen van het rapport, met name om duidelijkheid te scheppen over beschikbare funeraire capaciteit en waar nodig voor reservecapaciteit. De sector wordt verder geadviseerd kennis over crisisbeheersing uit te wisselen en voorbereiding op eventuele crises te verbeteren. De overheid dient bij zowel regionale als nationale crisisbeheersing oog te hebben voor het belang van de (essentiële) uitvaartprocessen en zorgen dat de risico’s voor die processen zijn opgenomen in regionale en nationale crisisplannen. Daarnaast beveelt ISR aan om mogelijke psychosociale effecten van verstoorde uitvaartprocessen beter in beeld te brengen.