Uitstel van de ledenvergadering

Beste leden,

Gezien de ontwikkeling van de 2e golf van de Covid-19-pandemie en conform de dringende adviezen van de overheid heeft het bestuur van de VMG besloten tot

Uitstel van de Algemene Ledenvergadering

die gepland was op 19 november aanstaande.

Het bestuur hecht aan interactie en vrije gedachtewisseling met de leden en hoopt op 11 maart 2021 alsnog onze Algemene Ledenvergadering face-to-face te kunnen houden. De formele agendapunten, waaronder de goedkeuring van de jaarrekening en samenstelling van het bestuur, zijn volledig voorbereid en op orde en zullen op die vergadering ter goedkeuring aan de leden worden voorgelegd.

Het uitstel spijt ons, want er is in het roerige jaar 2020 veel te bespreken. In afwachting van de ALV willen wij u in deze nieuwsbrief alvast bijpraten over een aantal belangrijke ontwikkelingen die ons werk als mortuariumbeheerder en onze positie in de postmortale- en professionele zorgomgeving raken.

1.    Ervaringen in de pandemie

Tijdens de eerste golf van de pandemie heeft de zorg, en ook de mortuariumzorg, een stress test ondergaan. Daaruit kunnen we belangrijke lessen trekken voor het vervolg van de pandemie en voor rampen met een vergelijkbare impact die ons zouden kunnen treffen. Vereniging en leden hebben onderling al ervaringen uitgewisseld met elkaar en met hun ketenpartners, landelijk en in de regio. Op verzoek van het ministerie van BZK heeft de VMG de ervaringen van haar leden geïnventariseerd. De highlights:

• Het beroep op mortuariumdienstverlening schoot omhoog in de 1e golf, al verschilt dat sterk per regio. Mortuaria rond Amsterdam melden 40% meer overledenen op de piek, terwijl dat in Brabant en Limburg kon oplopen tot twee-en-halve maal het normale
• Het grote beroep op mortuaria werd veroorzaakt door oversterfte in de ziekenhuizen, door minder opbaringen thuis en soms ook doordat overledenen langer in het mortuarium verbleven en vaker gevraagd werd om totale wenselijke zorg inclusief het inkisten in het
• Belangrijkste knelpunt tijdens de 1e golf was bij alle leden een gebrek aan persoonlijke Op advies van de VMG heeft het ministerie de functie mortuariummedewerker aangemerkt als essentieel beroep, waardoor mortuaria voorrang krijgen bij distributie van mondkapjes en andere beschermingsmiddelen.
• Mortuaria in Zuid-Nederland liepen tegen de grenzen van verblijf- en koelcapaciteit aan. Dit hebben zij zelf opgelost door extra ligplaatsen te creëren, door koelcontainers in te huren en door in overleg met ketenpartners optimaal gebruik te maken van andere capaciteit in de regio.
• Personele bezetting was krap door een combinatie van hoger aanbod en uitval van medewerkers door besmetting of quarantaine in de privé omgeving. Dit hebben de leden opgevangen met een combinatie van hard (over-) werken, goede planning in overleg met het ziekenhuis en extra emotionele en praktische ondersteuning van

Kritische factoren voor de continuïteit van mortuaria zijn:

• Een solide (nood-) voorraad beschermingsmiddelen en een soepele verdeling daarvan;
• Voldoende extra koel- en verblijfcapaciteit en waarborg van de (nood-) stroomvoorziening;
• Personele bezetting beschikbaar houden en kunnen opschalen in noodsituaties;
• Goede afstemming met ziekenhuizen en rouwtransporteurs/uitvaartverzorgers om overdragen van overledenen aan en door het mortuarium optimaal te kunnen reguleren en

Op grond hiervan heeft de VMG het volgende advies uitgebracht aan het ministerie:

• Stel een draaiboek op voor de respons op een pandemie op nationaal niveau, met een inventarisatie van maatregelen in verschillende stadia van uitbraak;
• Stel richtlijnen op voor aansturing, coördinatie en communicatie op nationaal niveau en voor de veiligheidsregio’s in relatie met ziekenhuizen, mortuaria en uitvaartverzorgers;
• Leg een (nood-)voorraad van beschermingsmiddelen aan met regels en procedures voor de verdeling hiervan;
• Organiseer een inventarisatie van beschikbare koelcapaciteit in alle veiligheidsregio’s en de mogelijkheden om die op te schalen tot het vereiste niveau in noodsituaties;
• Inventariseer de nood-elektriciteitsvoorziening voor de aanwezige koelcapaciteit en toets of de noodstroom toereikend is in verschillende rampenscenario’s.

2.    Stand van zaken Wet op de Lijkbezorging

Het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK) heeft de afgelopen drie maanden 4 rondetafelgesprekken gevoerd met vertegenwoordigers van de uitvaartsector, ter voorbereiding op een modernisering van de Wet op de Lijkbezorging. In deze bijeenkomsten hebben de verschillende deelnemers hun inbreng gegeven op bestaande knelpunten in de praktijk, op normen die aan de postmortale zorg gesteld zouden moeten worden en op de zorgplicht die iedere partij heeft.

Secretaris Hans Heikoop nam aan de bijeenkomsten deel namens de VMG. Hij heeft met name gepleit voor opname van een set concrete kwaliteitsnormen in de nieuwe Wet. Zo’n algemeen geldende en dwingende normenset geeft handen en voeten aan wat de consument mag verwachten en brengt de consumentenbescherming op een hoger niveau.

In dit kader is ook (weer) gesproken over het wettelijk vastleggen van de verplichting altijd binnen drie uur na overlijden te beginnen met het koelen van een lichaam, op kosten van de opdrachtgever van de uitvaart. De verificatie van de opdracht bij overdracht van het lichaam van de overledene, conform de aangescherpte VMG-richtlijnen, is ook voorgedragen voor opname in de wet, net als een verplichte certificering van medewerkers postmortale zorg en vervoer.

Het ministerie laat de ontwikkeling van een set kwaliteitsnormen aan de sector. De Stichting Keurmerk Uitvaartzorg (SKU) zal daartoe een aantal branchebijeenkomsten organiseren met verschillende vertegenwoordigers van uitvaartverzorgers, verzekeraars, rouwtransporteurs en mortuariumbeheerders. Op grond daarvan zal de sector advies uitbrengen aan het ministerie dat zal bepalen in hoeverre zelfregulering uitkomst kan bieden en welke normen in de wet moeten worden vastgelegd. Komend voorjaar zal het ministerie een eerste concept van de aangepaste wet publiceren waarop consultatie zal plaatsvinden.

Het overleg tussen ministerie en sector bouwt voort op het rapport over kwaliteitsborging in de uitvaartsector dat Ton Heerts een jaar geleden heeft uitgebracht. In dat kader is de oprichting van een centraal bureau voor de uitvaartbranche voorzien, met een eigen directeur en adviesraad. Dit bureau wordt inmiddels in de steigers gezet en kan een ondersteunende rol gaan spelen in ontwikkeling van kwaliteitsnormen en advisering bij het formuleren en vaststellen van de nieuwe Wet op de Lijkbezorging. Het bureau kan ook fungeren als de zetel van de Ombudsman, die in een nieuwe opzet als het aan de VMG ligt, toegankelijk is voor alle consumenten en niet slechts voor klanten van aangesloten organisaties

3.    Profilering VMG

Zowel in het overleg met overheid, en alsmede in het overleg met de ketenpartners over de aanpak van de Covid-pandemie zijn partijen zich bewust geworden van de maatschappelijke functie van mortuariumbeheerders, met name:

• De bufferfunctie van het mortuarium bij pandemieën en rampen: daar moet een plotselinge oversterfte worden opgevangen om een verantwoorde lijkbezorging mogelijk te maken; de uitval van de mortuariumzorg in bv. Bergamo en de VS heeft het belang van deze functie onderstreept;
• Verzekering van een volwaardige verzorging en conservering van het lichaam van een overledene, om een zo volwaardig mogelijk afscheid door nabestaanden mogelijk te

In dit overleg en het tegelijkertijd lopende overleg over de nieuwe Wet op de Lijkbezorging én aan de ronde tafels over kwaliteitsborging is de rol van de VMG als autoriteit op het gebied van de zorg onmiddellijk na overlijden en als adviseur van de overheid sterk naar voren gekomen. Op grond van deze ontwikkeling heeft het bestuur van de Vereniging het profiel van de vereniging geëvalueerd en nader aangescherpt. Het volgende conceptprofiel is opgesteld waarin zowel de vakmatige kwaliteit als de maatschappelijke functie duidelijk naar voren komen. Wij zullen het concept (dat een vervolg is op hetgeen wij tijdens de afgelopen ALV al met u bespraken) op de eerstvolgende ALV graag met u doornemen:

De VMG is een vereniging van specialisten in de mortuariumzorg. Zij richt zich op bevordering en borging van kwalitatief hoogwaardige zorg onmiddellijk na overlijden, die haar leden primair verstrekken in opdracht van instellingen voor Gezondheidszorg of de politie.

Mortuaria hebben een belangrijke maatschappelijke taak. Zij zorgen dat het lichaam van eenieder die in het ziekenhuis overlijdt geconserveerd wordt, zo lang als nodig, totdat de voorbereidingen voor een uitvaart kunnen worden getroffen. Goede conservering van het lichaam en deskundige postmortale zorg getuigen van respect voor de overledene en dragen eraan bij dat nabestaanden volwaardig afscheid kunnen nemen.

Mortuariumzorg is een specialisme dat ziekenhuizen, of andere instellingen, in eigen beheer uitoefenen of dat door ziekenhuizen of politie is uitbesteed aan een zelfstandige mortuariumbeheerder. In alle gevallen zijn dezelfde gedragsregels en kwaliteitsnormen van toepassing.

De VMG adviseert de overheid over de inrichting en de normering van de postmortale zorg. Zij stemt regels en procedures af met haar primaire opdrachtgevers en maakt daarover afspraken met betrokken partijen in de uitvaartbranche.

4.    Tarieven op de website

Met enige regelmaat ontstaat er discussie over ‘verborgen’ tarieven die in rekening zouden worden gebracht voor de zorg onmiddellijk na overlijden. Nabestaanden zouden worden verrast door de kosten van koeling en verblijf in het ziekenhuismortuarium en klagen dat zij niet van de tarieven op de hoogte waren of die niet terug konden vinden. Zoals het bestuur al vaker heeft aangegeven: nabestaanden mogen van ons volledige transparantie over de tarieven verwachten!

Wij vragen daarom al onze leden nogmaals om te controleren of met name de tarieven van verblijf en koeling vanaf drie uur na overlijden, duidelijk worden vermeld en goed vindbaar zijn op uw website. Wij hebben ook ziekenhuizen gevraagd om hun communicatie met nabestaanden op de website te controleren en waar nodige te optimaliseren. We willen onze leden dan ook aanmoedigen om dit bespreekbaar te maken bij het ziekenhuis waar u beheerder bent, als dit nog niet is gebeurd.

Samen kunnen en moeten we onaangename verrassingen van nabestaanden voorkomen.

5.    Nieuw model-overdrachtsformulier

Incidenten rond de overdracht van het lichaam van een overledene, bijvoorbeeld aan de verkeerde partij, tegen de wens van nabestaanden, gebeuren gelukkig niet vaak. Maar áls het gebeurt, is het uiterst pijnlijk en schadelijk voor de nabestaanden en voor ons imago als professionele zaakwaarnemer. De Ombudsman van de Stichting Klachteninstituut Uitvaartwezen heeft vorig jaar een klacht toegewezen tegen een mortuariumbeheerder die zonder opdracht van de nabestaanden en zonder getekend opdrachtformulier het lichaam van de overledene meegaf aan een uitvaartverzorger die geen opdracht had om de uitvaart te verzorgen.

De Ombudsman adviseerde mortuariumbeheerders daarbij als standaardhandeling aan de uitvaartverzorger/ rouwvervoerder te vragen om de ondertekende kostenbegroting, dan wel de opdracht tot uitvaart te overleggen. In de praktijk wordt ook een opdrachtbevestiging door nabestaanden vanaf een bij het mortuarium bekend telefoonnummer of mailadres als sluitende controle gebruikt.

Wij hebben u eerder over de aangescherpte opdrachtcontrole geïnformeerd en zien dat die zijn intrede heeft gedaan in de praktijk. Graag ondersteunen wij een zorgvuldige overdracht nog meer met een aangepast model-overdrachtformulier, waarin de extra controle van de opdrachtgever is opgenomen. U vindt het model-formulier als PDF download op onze website. Om een eigen versie van het overdrachtsformulier te maken, kunt u een word-versie aanvragen bij ons secretariaat, via info@verenigingvanmortuariumbeheerders.nl. Een zorgvuldige overdracht is van groot belang voor de nabestaanden en daarmee ook voor de mortuariumbeheerder.

Tot zover onze extra berichtgeving naar aanleiding van de vele actuele ontwikkelingen. Schroom niet contact op te nemen met ons secretariaat, mocht u vragen hebben of willen reageren.

Ik hoop u spoedig te spreken op onze Algemene Ledenvergadering! Blijf gezond!

In de bijlage vindt u deze volledige ledenbrief inclusief het model overdrachtformulier overledene. Deze kunt u downloaden door op onderstaande knop te drukken.